Erfbelasting en de vordering die kinderen op de langstlevende hebben

Op 3 mei 2024 heeft de kennisgroep van de belastingdienst hoe zij omgaat met de rente over de vordering die de kinderen op de langstlevende hebben. Dit is van belang omdat hiermee de verkrijging van de kinderen en dus de te betalen erfbelasting verkleind of vergroot kan worden. Ik zal eerst een inleiding doen en vervolgens het standpunt van de kennisgroep duiden.

Wettelijke verdeling

Als er geen testament is opgesteld vererft de nalatenschap conform de wettelijke verdeling. Dit houdt in dat de langstlevende alle goederen in bezit neemt en de kinderen krijgen een vordering op de langstlevende ter grootte van hun erfdeel.  De kinderen ontvangen dus alleen een vordering. De langstlevende verkrijgt alle bezittingen en schulden. Over die vordering, die de kinderen op de langstlevende hebben, is standaard geen rente verschuldigd. Omdat een renteloze vordering niet gebruikelijk is heeft de erfbelasting hier wat op gevonden, het fictieve vruchtgebruik. Als de rente nihil blijft betekent dat voor de langstlevende een voordeel. Dat voordeel wordt berekend aan de hand van onder andere de leeftijd. Hierdoor wordt de verkrijging van de langstlevende vergroot en de kinderen verkrijgen hierdoor minder. De rente kan ook bepaald worden op maximaal 6% samengesteld. Dan ontvangen de kinderen een “normale” rentevergoeding volgens de erfbelasting. De rente en de vordering zijn alleen in bepaalde situaties opeisbaar voor de kinderen. De rente kun je variëren tussen de 0% en de 6%.

Hoe leg je de rente op deze vordering vast

De rente moet volgens de kennisgroep erfbelasting in de aangifte erfbelasting zijn opgenomen. De aangifte dient dan wel tijdig te zijn ingediend. De rente en de onderbedelingsvordering leg je vast in een akte. Dit kan via een notariële of onderhandse akte. Een onderhandse akte is natuurlijk eenvoudiger en kost bijna niets, terwijl een gang naar de notaris kosten met zich meebrengt. De volgende vraag komt dan naar voren en die is voorgelegd aan de kennisgroep erfbelasting:

“In de civielrechtelijke literatuur is aandacht besteed aan de vraag of een renteovereenkomst als bedoeld in artikel 4:13, vierde lid, BW moet worden aangemerkt als een schenking ter zake des doods. Als dat het geval is en de renteovereenkomst is onderhands aangegaan, vervalt de schenking en daarmee de renteafspraak bij het overlijden van de schenker (artikel 7:177, eerste lid, BW). Er bestaat dan bij het overlijden van de schenker geen renteschuld meer die op diens nalatenschap in mindering komt. Als de renteafspraak in een notariële akte is vastgelegd, vervalt deze niet en wordt de renteschuld wel in mindering op de nalatenschap van de langstlevende echtgenoot gebracht”.

De kennisgroep geeft een duidelijk antwoord – Een redelijke wetstoepassing brengt met zich mee dat bij het overlijden van de langstlevende echtgenoot eveneens rekening wordt gehouden met de tijdig gemaakte renteafspraak, mits die is opgenomen in de ingediende aangifte van de eerst stervende echtgenoot. Dit geldt ook als die renteafspraak onderhands is gemaakt. Daardoor komt de overeengekomen rente ―voor zover deze niet is uitbetaald door de langstlevende echtgenoot― voor de erfbelasting als schuld op diens nalatenschap in mindering.

Conclusie

Door een akte onderhands op te stellen en de rente, maar ook de economische (deze kan in belangrijke mate afwijken van de fiscale waarde) waarde van de vordering die de kinderen op de langstlevende hebben vast te leggen en door een ieder te laten ondertekenen ontstaat er duidelijkheid.  Hierdoor zal de te betalen erfbelasting aanzienlijk verminderd kunnen worden. Bij een rente van 6% samengesteld is de vordering in ongeveer 12 jaar verdubbeld. Als de vordering € 100.000 in aanvang is betekent dit een besparing van € 100.000 keer 10% of 20% van de erfbelasting in 12 jaar tijd. Wij kunnen in samenspraak de akte voor u opstellen. Voor vragen, 06 – 417 17 904.